Haikular - Başo'dan, Buson'dan, İssa'dan

“Hiç kimse, Japonlar gibi, birkaç kelimenin uyum ve uyumsuzluklarında tüm gerçekliği –hem sosyal hem kozmik– yankılamayı başaramamıştır.” Yves Bonnefoy “Haiku bize ne ise onu verir; ne eksik ne fazla.” Roland Barthes Haiku, duyularımızı boğarak değil; tam tersine, içimizdeki “ilk duyguyu”, o “saf ve ilksel notayı” ortaya çıkarabilen, bir şiirin en yoğun ânını yakalamaya yöneliktir. O an, duyuların her birinin eşzamanlı coşkusuyla bir “kristal” oluşturur; bu kristali haiku şiiri belirli bir forma büründürür ve o ânın özünü dışavurur. Jean-Richard Bloch haiku formuna yüklenen derin anlamı şu şekilde özetliyor: “Bahar sabahı. Pencereyi açıyorum. Bir duyular seli içime doluyor. Sesler, kokular, manzaralar, tatlar, anılar… Hepsi karmakarışık, iç içe geçmiş. Bütün duyularım doyuma ulaşıyor. Ruh ise, ince bir çağrışımlar ve benzetmeler ağıyla geçmişi şimdiye, hayali gerçeğe, düşlediklerimi yaşadıklarıma ekliyor. Bütün hayatım kabarıp tek bir anın özsuyuna dönüşüyor. Ne var ki, bu senfoninin kalbinde ilksel bir uyum gizlenmiş. Saf ve ilkel bir nota, şiirin etrafında kristalleşip biçimlendiği çekirdek olmuş. İşte o ilk kristal, o ânaduyuş, bize dağınık bir duyarlılığın halesi içinde ulaşır.”