Sosyalizm

“Hiç kimse, tasarlamamış olduğumuz bir şeyi anlama konusunda bize Mises kadar yardımcı olmamıştır” Friedrich A. von Hayek 20. Yüzyıl'ın en göze çarpan iktisatçılarından ve filozoflarından olan Ludwig von Mises, uzun ve çok üretken hayatı boyunca, insanoğlunun arzuladığı hedeflere ulaşmak üzere bilinçli davranışta bulunduğu temel aksiyomu üzerine bütüncül, dedüktif bir iktisat bilimi geliştirmiştir. Mises, savunduğu, insan ırkına uygulanabilir tek iktisat politikasını şöyle tarif eder: Sınırlandırılmamış laissez-faire, serbest piyasalar, özel mülkiyet hakkının engellenmeden serbestçe kullanımı ile kişilik ve mülkiyet haklarını korumakla sınırlı yönetim. Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda sosyalizmin ve komünizmin Rusya ve Avrupa'da zafer kazanmasının ardından, Mises, Economic Calculation in the Socialist Commonwealth (1920) adlı ünlü makalesini yazdı. Makalede, sosyalist bir planlama kurulunun modern bir iktisadî sistemi planlayamayacağını; dahası hakikî bir fiyatlandırma ve maliyet sisteminin mülkiyetin mübadelesi ve dolayısıyla üretim aracı olarak özel mülkiyeti gerektirdiği için sunî “piyasalar” oluşturmaya yönelik hiçbir çabanın işe yaramayacağını gösterdi. Mises'in sözkonusu makalesini geliştirerek yazdığı Sosyalizm (1922), iktisadî olduğu kadar felsefî ve sosyolojik bir derinlik de ihtiva etmektedir. Bu eser, sosyalizmin bugüne kadar kaleme alınan en esaslı ve tahripkâr yıkımıdır. Aralarında Friedrich A. von Hayek, Wilhelm Röpke ve Lionel Robbins'in de bulunduğu birçok önemli iktisatçı ve filozof, bu kitap sayesinde sosyalizmle ilgili görüşlerini değiştirmiştir.